Farby, lakiery, czyli podstawowe materiały cz. 1 - cykl "Podstawy Decoupage"

Dzisiejszy wpis będzie o preparatach do decoupage (piąta część cykl "Podstawy Decoupage").

W poście dowiecie się jakie farby i lakiery, bazy stosować w decoupage. Miał być jeden post, ale gdy zaczęłam pisać okazało się, że materiału jest baaaardzo dużo. Żeby nie tworzyć przydługiego postu, temat rozbiłam na 2 posty:

• o podstawowych preparatach (farby, kleje i lakiery)
• dodatkowe i specjalistyczne preparaty (media, transfery, itp.) 

O farbach, klejach i lakierach słów kilka. 

Dziś opiszę preparaty, które "MOŻESZ" używać. Wśród nich znajdziesz takie, które są niezbędne w decoupage oraz takie, które można użyć i warto wiedzieć do czego służą. Może kiedyś będziesz chciał eksperymentować z nimi.

Preparaty używane w decu można podzielić na 2 kategorie:

1. Preparaty specjalnie dedykowane do decoupage.
2. Preparaty, które nie są dedykowane do decoupage, ale można je również wykorzystywać w decu.

Rozpoczynając swoją przygodę z dekupażem kupiłam produkty dedykowane - takie, na których znalazła się magiczna formułka "do decoupage" lub które stały na półce z produktami do decu. Po czasie zaczęłam eksperymentować z preparatami dostępnymi np. w sklepach budowlanych. Okazało się, że można je z  powodzeniem używać!

Na samym początku nie wykupuj połowy sklepu i wielu preparatów. Kup minimum, czyli białą farbę, klej i lakier. Na pierwsze prace wystarczy - jeśli spodoba Ci się decu, to możesz zacząć eksperymentować z kolejnymi preparatami (odsyłam do postu: "Wstęp czyli słów kilka o decoupage'u").

FARBY

W decoupage farby nie są dużym wydatkiem - najwięcej farby zużywa się w kolorze jasnym (białym, beżowym, itp.). 

Podstawą w decu są FARBY AKRYLOWE. Zalety:

• szybko schną,
• mają bardzo słaby zapach (prawie niewyczuwalny), niektóre są zupełnie bezwonne,
• występują w ogromnej gamie kolorystycznej,
• można je swobodnie mieszać między sobą uzyskując kolejne odcienie,
• są łatwo dostępne (sklepy decu, dla plastyków, sklepy z artykułami szkolnymi, markety budowlane),
• łatwo mieszają się z wodą, więc można je rozcieńczać,
• łatwo je zmyć po skończonej pracy.

Farby akrylowe możesz kupić w tubkach, buteleczkach, puszkach, czy wiadrach (emulsje akrylowe). Wszystkie farby akrylowe dzielę na 2 grupy. 

1. Akryle artystyczne/hobbystyczne - zazwyczaj są w mniejszych pojemnikach, czy tubkach. Możesz je kupić w sklepach decu, dla plastyków. Mają mocno intensywne kolory, są gęste i mają bardzo duże właściwości kryjące. Często jedna warstwa białego akrylu wystarczy by zrobić świetny podkład. Minusy: cena.

   

   Farby akrylowe artystyczne - są droższe, ale mają intensywne kolory. 

2. Farby akrylowe do kupienia w sklepach lub marketach budowlanych. Dostępne w puszkach lub wiaderkach.Większość emulsji, którymi malujesz ściany to właśnie farby akrylowe (być może masz jakieś pozostałości farby w słoiczkach po remoncie - możesz ich użyć:) . Masz do wyboru gotowe opcje kolorystyczne lub pigmenty. Podstawowe zalety takich farb to: wydajność i niska cena (litrowa puszka białej farby to koszt mniejszy niż 100 ml białego akrylu artystycznego). Największy minus: mają mniejsze krycie, dlatego czasami trzeba nałożyć kilka warstw, by uzyskać pożądany efekt. 

   

   Farby akrylowe (emulsje) do kupienia w każdym markecie budowlanym.

Moja rada jest taka, aby zakupić białą/beżową farbę akrylową (emulsję) w sklepie budowlanym oraz dokupić zestaw farb akrylowych. Wyczarujesz dowolny kolor mieszając po prostu z sobą farby :)

Rada dla eksperymentatorów: ciekawy efekt podkładu daje farba lateksowa. To najczęściej również farba akrylowa, ale dzięki dodatkowi żywic daje inną strukturę (gładką) i jest mocno kryjąca. Minusem może być wyższa cena. 

FARBY OLEJNE
Mniej popularne i raczej stosowane do detali w decoupage'u. Farby olejne bardzo wolno schną (w porównaniu z akrylami wieczność!) i ciężko się je zmywa. Czasami używa się ich do wypełniania spękań lub postarzania przedmiotów.

Z pozoru wyglądają jak farby akrylowe, ale zachowują się zupełnie inaczej.

KLEJ

Na początek dobrze jest zacząć od kleju specjalistycznego, czyli "kleju do decoupage".

KLEJ DO DECOUPAGE
To najczęściej płynny klej, gotowy bezpośrednio do klejenia. Nie trzeba go mieszać z wodą. Na starcie to doskonały pomysł, bo dedykowane płynne kleje nie niszczą serwetek, doskonale przytwierdzają elementy do powierzchni. Nie jest to najtańsza opcja, ale jedna 200 ml butelka kleju powinna wystarczyć na ok. kilka-kilkanaście prac decoupage. Klej jest koloru białego (w konsystencji przypomina mleczko zagęszczone do kawy) i często budzi to podejrzenie wśród początkowych fascynatów decoupage :) Spokojnie po wyschnięciu klej robi się całkowicie przezroczysty.

Na rynku dostępnych jest wiele firm: najpopularniejsza to Stamperia. 

KLEJ DO DECOUPAGE Z WERNIKSEM
Klej w płynnej postaci z dodatkiem werniksu, czyli lakieru. Taki preparat 2 w 1. Oszczędza trochę czasu, bo w momencie przyklejania motywu, jednocześnie go lakierujemy. Osobiście nie jestem fanką tego preparatu, bo zazwyczaj wszystkie prace i tak lakieruję kilkakrotnie. Ale sprawdza się szczególnie dobrze w 2 przypadkach:

• gdy ktoś nie lubi wielokrotnego lakierowaniu lub nie ma na to czasu
• do wykańczania biżuterii (szczególnie kolczyków) - przyklejany motyw zajmuje wtedy całą powierzchnię, a kolczyki nie zawsze muszą błyszczeć. Kilka warstw lakieru wywoła efekt błysku na zdjęciu. 

Bardzo popularny klej firmy Pantart.

WIKOL
Chyba najpopularniejszy klej do drewna i papieru. Często polecany do decoupage.
Zaletami są na pewno duża skuteczność, bezbarwność i niska cena.
Minusem jest potrzeba jego rozcieńczania z wodą (do konsystencji mleka, najczęściej w proporcji 1:2). Na opakowaniu zazwyczaj znajduje się instrukcja, więc na pewno nie wszyscy uznają to za wadę. Przyznam, że nieczęsto stosuje wikol - wolę gotowe kleje do decu. Podczas rozcieńczania istnieje ryzyko złego dobrania proporcji: klej może być za gęsty (będzie rwał serwetkę) lub zbyt rzadki (efekt zbyt dużej ilości wody, a wtedy będzie marszczył serwetkę, rozmywał kolory i nieprecyzyjnie przyklejał). To jednak kwestia indywidualna - jest całe mnóstwo ludzi, którzy używają wikolu i uważają, że nie ma lepszego kleju. Pewnie mają racją :) Jak z wszystkim zapewne - chodzi o metodę prób i błędów i sama musisz poeksperymentować.

Klej wikol sprawdza się bardzo dobrze w decoupage ale trzeba go rozcieńczyć z wodą.

KLEJ MAGIC
Bardzo łatwo dostępny klej, ale ostrzegam przed jego wyborem jako Twojego pierwszego kleju w decoupage :) Używa sie go na 2 sposoby:

• można go rozcieńczać jak wikol i przyklejać nim motywy
• można nim zastąpić drogie preparaty do transferu druków na ozdabiane powierzchnie 

KLEJ DO TAPET

Można go też zastosować w decoupage. Jeśli zbywa Ci po niedawnym remocie, to z powodzeniem możesz go wykorzystać. Schnie wolniej niż pozostałe kleje, ale czasami to plus.
Jego najlepsze zastosowanie to duże powierzchnie (np. ozdabianie mebli). Klej schnie wolno, więc można wtedy zmieniać układ poszczególnych elementów, które naklejamy

KLEJ DO ZŁOCEŃ - specjalistyczny klej do folii do złoceń. Ostatecznie możesz też przykleić folię standardowym klejem

Możesz wykorzystać również inne kleje. Kolejno: klej Magic, klej do tapet oraz klej do złoceń. 

BIAŁKO - to nie pomyłka :) Kurze białko z jajka jest doskonałym spoiwem i sprawdza się jako klej. Decoupage ma kilkaset lat, a gotowe preparaty tylko kilkanaście - wcześniej jakoś musieli sobie radzić :)

LAKIERY

Przechodzimy do prezentacji najdroższych preparatów w decoupage'u, których nie da się obejść żadnymi zastępnikami (tańszymi zastępnikami oczywiście). To też najbogatsza kategoria jeżeli chodzi o ilość dostępnych opcji. Lakiery są stosunkowo drogie, natomiast w decoupage'u zużywa się go właśnie najwięcej (na tle pozostałych produktów). Samo lakierowanie to ostatnia faza ozdabiania produktu, która ma zabezpieczyć pracę i sprawić, by nie było widać "naklejania". Jedna praca to kilka warstw lakieru, a to oznacza kilku lub kilkunastogodzinny proces. 

Spośród wielu możesz wybrać lakiery matowe, półmaty lub te z połyskiem - do wyboru do koloru. 

Podzielę je na 2 bardzo robocze kategorie:

1. Lakiery służące wykańczaniu prac
2. "Kraki" czyli lakiery dające efekt spękań 

LAKIERY WYKOŃCZENIOWE to:

LAKIER DO DECOUPAGE
Najlepiej zacząć od lakierów dedykowanych do decoupage. To najdroższa opcja ale najbezpieczniejsza i najłatwiejsza. Polecam ją na start. To lakiery na bazie wody, nie wchodzą w kolizję z klejem i serwetkami i są bezzapachowe. Minusem jest niestety cena i to, że zostawiają ślady po pędzlu. Tego rodzaju lakier jest dość rzadki i trzeba dać co najmniej 6-8 warstw by efekt był zadowalający. 1 butelka tego lakieru  wystarczy na ok. 2-3 duże prace decu.

Przykładowy lakier do decoupage  firmy Stamperia

LAKIER AKRYLOWY
To w zasadzie ten sam co powyżej ale do kupienia w sklepach budowlanych, stolarskich :) Występuje w wersjach mat, półmat lub błysk. Zaleta: cena i wydajność. To też świetna opcja na start - możesz ją z powodzeniem zakupić. Lakier jest dość rzadki i wymaga 6-8 warstw. Ma delikatny (czytaj: niedrażniący) zapach. Schnie szybko - na tyle szybko, że drobinki kurzu nie przylepiają się do niego i nie trzeba przecierać kolejnych warstw papierem ściernym.

Lakiery akrylowe do kupienia w sklepach budowlanych i stolarskich - znacznie tańsza opcja. 

LAKIER POLIURETANOWY
I przechodzimy do bardziej skomplikowanej kwestii. Te rodzaje lakierów bywają albo akrylowe (rzadko) albo rozpuszczalnikowe (bardzo często). W ten rodzaj lakieru zaopatrzysz się w sklepach budowlanych lub stolarskich. 

Za co można go pokochać? 

• jedna warstwa odpowiada ok 4-5 warstwom lakieru akrylowego - na ozdabiany przedmiot wystarczy nałożyć 3 warstwy
• powierzchnia jest gładka - nie widać smug po pędzlu
• jest bardzo trwały 

Za co można go znienawidzić?

• schnie ok. 7 dni (!!!!) - niestety to nie żart i wg. zaleceń producenta tyle powinien schnąć. Ja nakładam kolejną warstwę po 24-48h 
• śmierdzi straszliwie - najlepiej lakierować na świeżym powietrzu lub przy otwartych oknach. W pomieszczeniach z dziećmi lakierowanie odpada
• zmienia odcień jasnych kolorów - jasny popiel zamienisz w ciemny popiel jeśli nałożysz warstwę bezpośrednio na farbę
• z czasem żółknie

Moja rada: dobrze go mieć bo ten lakier można wykorzystać jako ostatnią warstwę na ozdabianej pracy. 

Ten rodzaj lakieru schnie bardzo długo i ma bardzo intensywny zapach ale polakierowane nim prace wyglądają naprawdę świetnie.

WERNIKS 
Lakier, które zastępują ok. 2-3 warstw standardowego lakieru akrylowego. Minus: wysoka cena (biorąc pod uwagę wydajność). Można spróbować. 

LAKIER W SPRAYU
Przydaje się, gdy zabezpieczamy przedmioty małe lub o niestandardowych kształtach. Przydaje się przy ozdabianiu biżuterii lub w okolicach świąt: Bożego Narodzenia (bombki) i Wielkanocy (pisanki). Prosty w użyciu. 

SZELAK
Lakier (na bazie żywicy i spirytusu) zapożyczony od kolegów artystów-malarzy. Można go stosować do drewna (gruntowanie surowego drewna) albo do barwienia. Ma kolor rudy - możesz nim postarzać prace i barwić czarno-białe wydruki.  Szelak możesz kupić w formie żywicy i przygotować samodzielnie.

LAKIER DO PAZNOKCI - bezbarwny czasami się przydaje :) Tego lakieru możesz użyć do zabezpieczania bardzo małych elementów np. biżuterii. Potraktuj to jednak bardziej jak ciekawostkę niż standardowy preparat do decoupage :)

LAKIER DO WŁOSÓW - czasami również się przydaje, ale głównie jako pierwsza warstwa lakieru lub jako podkład przed nałożeniem bazy koloru (np. na surowe drewno). 

Możesz użyć też lakieru w sprayu, szlaku, a nawet lakieru do paznokci, czy włosów :)

KRAKI, czyli lakiery do spękań (by uzyskać spękania i efekt postarzenia przedmiotu):

LAKIER DO SPĘKAŃ JEDNOSKŁADNIKOWY
Jak sama nazwa wskazuje spękania uzyskujemy za pomocą jednego preparatu. Na farbę nakładamy lakier (im grubiej tym lepiej), czekamy aż przeschnie, a następnie nakładamy inną inną warstwę farby. Efekt wyjdzie świetnie jeśli użyjesz kontrastujących odcieni (np. czerń i biel).

Efekt kraka jednoskładnikowego: http://www.decoupage.home.pl/sklep/towary/preparaty.html

LAKIER DO SPĘKAŃ DWUSKŁADNIKOWY 
Do uzyskania spękań stosujemy jednocześnie dwa preparaty. Dzięki temu uzyskujemy inny efekt spękań niż w przypadku kraka jednoskładnikowego - spękania wyglądają jak na starych obrazach. Spękania są słabo widoczne, dopóki nie wetrzemy w nie patyny lub farby olejnej.

Przykładowy lakier do spękań (dwuskładnikowy) i jego efekt: http://www.decoupage.home.pl/sklep/towary/preparaty.html

Ważna wskazówka: po zastosowaniu lakieru typu "krak" do zabezpieczenia powierzchni użyj lakieru poliuretanowego. Lakier akrylowy nie lubi kraka (z wzajemnością).

WODA

Przydaje się w decoupage w wielu sytuacjach, więc o niej nie zapomnijcie :)

Odcinek 5 cyklu "Podstawy Decoupage" przeszedł do historii i jest już za nami :)
Mam nadzieję, że ta dzisiejsza "piguła" przyda się Wam w pracy i rozjaśni niektóre kwestie. Jutro druga część postu.

Więcej i inaczej o produktach do decoupage poniżej:

• DECORABILIA
• YADIS
• DECOUPAGE.HOME.PL - sklep decoupage, który świetnie prezentuje główne produkty wykorzystywane w decoupage
• NIC NIE ROBIENIE - sklep + blog, który przystępnie wyjaśnia zastosowanie poszczególnych preparatów

Zapraszam do komentowania i zadawania pytań! :)

PS. Poniżej reszta postów w ramach cyklu "Podstawy Decoupage":

1. "Wstęp..." - cz.1
2. "Historia ..." - cz.2
3. "Coś z niczego ..." - cz.3 (o tym co ozdabiać)
4. "Po co potrzebna Ci świeczka ..." - cz.4 (o podstawowych narzędziach)